رویکرد جدید برای درمان دیابت نوع 1 با تبدیل سلولهای دستگاه گوارش به کارخانه ی تولید انسولین

یک تحقیق که توسط محققان دانشگاه کلمبیا انجام شد نشان می دهد که سلولهای روده ی فرد مبتلا به دیابت می تواند به ساخت انسولین نیز بپردازد، این روش می تواند جایگزین روش پیوند سلولهای بنیادی گردد.

تاکنون، همه ی محققان پیوند سلولهای بنیادی را به عنوان بهترین روش جایگزینی سلولهای تولید کننده ی انسولین در دیابت نوع یک ، برای رهایی از تزریق روزانه ی انسولین می دانستند. این تحقیق بروی موشها انجام گردید و نتایج آن در مجله ی,March 2012) Nature Genetics 11(منتشر گردید.

دیابت نوع یک بیماری اتوایمیون است که در آن سلولهای تولید کننده ی انسولین در پانکراس تخریب می شوند و پانکراس قادر به جایگزین نمودن سلولهای از دست رفته نمی باشد. افراد مبتلا به دیابت برای ادامه ی حیات خود نیاز به تزریق روزانه ی انسولین برای کنترل قند خون خود دارند. بالا بودن یا پایین افتادن قند خون می تواند تهدید کننده ی حیات باشد و بیماران مجبور به اندازه گیری مرتب قند خون خود در طی روز می باشند.

هدف نهایی تحقیقات بروی دیابت نوع 1 جایگزین نمودن سلولهای از دست رفته با سلولهای جدیدی است که بتوانند انسولین تولید کرده و به جریان خون تحویل دهند.

اگر چه محققین توانسته اند سلولهای تولید کننده ی انسولین را در آزمایشگاه توسط سلولهای جنینی بنیادی تولید کنند اما هنوز چنین سلولهایی برای پیوند مناسب نیستند زیرا قادر به ترشح مقدار کافی انسولین در پاسخ به تغییرات گلوکز نمی باشند. چنانچه این سلولها را به بیماران پیوند کنیم انسولین در زمانیکه بدن به آن نیاز ندارد، ترشح می شود و احتمال افت قند خون شدید و کشنده وجود دارد.

در این تحقیق که توسط پرفسورTalchai و دکترAccili از مرکز پزشکی دانشگاه کلمبیا انجام شده، مشخص گردید که سلولهای پیش ساز خاصی در روده ی موش دارای توانایی عجیب ساخت سلولهای تولید کننده ی انسولین هستند.

سلولهای پیش ساز گوارشی بطور طبیعی مسئول تولید انواع مختلفی از سلولها از جمله سلولهای تولید کننده ی سروتونین ،پپتید ممانعتی گوارشی(gastric inhibitory peptide) و سایر هورمونهای مترشحه به لوله ی گوارش و جریان خونی می باشند.

دکترTalchai وAcciliدریافتند که هنگامیکه ژنFoxo1که مسئول تعیین سرنوشت سلولها می باشد را خاموش می کنند ، سلولهای پیش ساز می توانند به سلولهای تولید کننده ی انسولین تبدیل شوند.

چنانچه ژنFoxo1 در مراحل اولیه ی تکامل خاموش شود ،سلولهای بیشتری به سلولهای تولید کننده ی انسولین تبدیل می شوند،اما حتی زمانیکه ژنFoxo1 را در مرحله ی بعد از بلوغ موشها خاموش می کنند  باز هم سلولهای پیش ساز به سلولهای تولید کننده ی تبدیل می شوند.

دکترAcciliمی گوید: نتایج این تحقیق نشان می دهد که می توان سلولهای تولید کننده ی انسولین را مجدداً در لوله ی گوارش بیماران خردسال و بزرگسال رشد داد.

دکترAccili می گوید: هیچکس انتظار چنین نتایجی را نداشت، بعد از خاموش کردن ژنFoxo1 اتفاقات زیادی بوقوع پیوست. در پانکراس بعد از خاموش شدن ژنFoxo1 هیچ اتفاقی نیافتاد. بنابراین چرا در روده چنین اتفاقاتی بوقوع می پیوندد؟ چرا سلولهایی که تولید کننده ی هورمونهای دیگری می باشند بعد ازخاموش کردن ژنFoxo1 در روده پدیدار نشده است؟ هنوز در این مورد چیزی نمی دانیم.

محققین می گویند این سلولهای جدید روده ای دارای گیرنده های حس کننده ی گلوکز هستند و دقیقاً به تغییرات قند خون پاسخ داده و به ترشح انسولین می پردازند.

انسولینی که توسط سلولهای روده ای ساخته می شود نیز به جریان خون ترشح می شود و همانند انسولینی که از پانکراس بطور طبیعی ترشح می شود عمل می کند و مقدار آن به اندازه کافی برای رساندن مقدار قندخون به مقدار طبیعی در موشهای دیابتی است.

دکترAccili می گوید: بر اساس تمام این یافته ها ما تصور می کنیم،  دستکاری سلولهای روده ای و تبدیل آنها به سلولهای تولید کننده انسولین راه درمان بسیار مناسبتری نسبت به درمانهایی است که بر پایه ی سلولهای بنیادی جنینی یا سلولهای بنیادیiPS بنیاد نهاده شده اند.

همچنین محل قرار گرفتن سلولهای جدید تولید کننده ی انسولین در روده مانع از تخریب این سلولها توسط سیستم ایمنی می شود زیرا لوله ی گوارش تا حدی در برابر حمله ی سیستم ایمنی محافظت می گردد.

کلید تبدیل این یافته ها در درمان واقعی در انسان،یافتن دارویی است که دارای تأثیرات مشابهی بروی سلولهای پیش ساز یا اجدادی لوله ی گوارش در انسان در خاموش کردن ژنFoxo1 همانند موشها باشد، دکترAccili می گوید: این کار باید امکان پذیر باشد زیرا دانشمندان دریافته اند که بوسیله ی یک ماده ی شیمیایی می توانند از عملکرد ژنFoxo1 ممانعت کرده و سلولهای تولید کننده ی انسولین را از سلولهای پیش ساز دستگاه گوارش تولید کنند.

دکترAccili می گوید: نکته ی مهم اطمینان از ایمن بودن این روش درمان به اندازه ی استفاده از انسولین برای افراد مبتلا به دیابت نوع یک است. زیرا ما نمی توانیم یک درمان دارای خطر را فقط برای خلاصی از تزریق روزانه ی انسولین آزمایش کنیم. انسولین و تزریق آن روش ساده و کاملی نیست اما موثر و ایمن است.

منبع:    www. sciencedaily.com